Lời nói đầu: Từ lâu mình vẫn muốn viết một series truyện thiếu nhi về một chiếc lá rời cành khi mùa thu đến, nương theo gió mà nhìn ngắm thế giới. Nhưng vì thiếu động lực, lại không biết vẽ nên cứ lần lữa. Rồi tháng trước, Hà Nội hứng lên chặt đi mấy nghìn cây cổ thụ, làm cảm hứng tự dưng dạt dào trở lại. Thôi thì cây cũng đã đổ, không biết số phận của thân gỗ ra sao, chứ cứ hy vọng rằng có những chiếc lá đang phiêu lưu nhiều hơn cả con người chúng ta vậy.
* Tên nhân vật sẽ được giải thích ở cuối truyện.
PHẦN 1: KHAYA, TẠM BIỆT VÀ XIN CHÀO
Giữa thế giới loài người là thế giới của Khaya. Gần 200 năm, Sapi đứng sừng sững trên con đường cửa ngõ vào thành phố. Ở đó, gia đình, họ hàng, bạn bè và làng xóm luôn sum vầy, quấn quít. Những ngày nắng đẹp là những ngày tươi vui nhất. Ai cũng hớn hở vươn mình đón lấy những sợi nắng vàng ươm. Tuy đông đúc nhưng không ai chen lấn, xô đẩy ai. Ngược lại, tất cả kiên nhẫn đợi đến lượt mình, bởi thầy Sene, người cao tuổi nhất ở Sapi, luôn dạy rằng Mặt Trời luôn có đủ ánh sáng cho mọi chúng sinh. Nạp năng lượng xong, mọi người lại quay trở về công việc hàng ngày – hút bụi và sản xuất khí sạch cho con người.
Khi gió ngang qua, tất cả lại cùng nhau nhảy múa một vũ điệu dân gian. Những động tác được lưu truyền hàng nghìn năm qua, từ trẻ đến già đều thuộc lòng. Khi chị Tra Mai – một trong 15 thanh niên dũng mãnh nhất Sapi, cũng là người đứng gác cổng bảo vệ thế giới – ra hiệu, tất cả sẽ cúi rạp hết xuống để tỏ lòng tôn kính với thần gió. Sau đó, tiếng nhạc sẽ vang lên, mọi người tung mình đứng dậy – nghiêng người sang bên trái, lắc lư sang bên phải, rồi xoay vòng và reo ca. Điệu nhảy cứ lặp đi lặp lại, từ cá nhân đến nhóm 2 người, rồi 3 người, cho tới khi cả Sapi quây quần lại thành một vòng tròn. Đơn giản vậy mà ai cũng háo hức; tiếng cười cứ thế lan tỏa, hết đợt gió này đến một luồng gió mới.
Hôm nay là một ngày đầu xuân, màu nắng trong xanh và gió rung rinh.
Năm giờ sáng. Xe tải ra vào thành phố khiến mặt đất thi thoảng lại rùng mình, tiếng còi báo, rao hàng và chuyện trò của con người bắt đầu lẫn lộn với nhau. Nhưng với Sapi, một thế giới rộng lớn và vững chắc, những âm thanh ấy chỉ như những tiếng vọng râm ran. Sapi vẫn đang ngủ yên sau một đêm dài làm việc.
“RẦM! RẦM! RẦM”
Trong giấc ngủ thiu thiu, Khaya mơ thấy mình đang lặn dưới biển. Nó đang chơi trò “bóng ma” cùng một đàn cá và rùa biển. Nó đứng giữa vòng tròn, cố gắng đuổi theo một chú sao biển đang được mọi người tung hứng cho nhau. Đây là lần đầu tiên nó nhìn thấy một ngôi sao to đến thế. Bạn sao biển không lấp lánh như những vì sao nó vẫn nhìn thấy khi trời tối, nhưng lại vô cùng rực rỡ: thân màu hồng, viền xanh đậm. Nó cứ mải mê chạy cho đến lúc, nước biển bỗng dưng ấm lên. Tất cả ngừng chơi, im bặt, nhìn nhau hoang mang. Một bạn cá vàng bảo nó bám vào bộ đuôi thướt tha như thiên thần của mình. Sao biển cũng đang dính chặt lấy một cái mai rùa. Khung cảnh xung quanh Khaya mờ dần, và vài giây sau, nó nhận ra mình đang trôi rất nhanh. Nó càng níu chắc lấy đuôi của cá vàng. Trong lúc đầu óc vẫn còn choáng váng, nó ngoái lại và lờ mờ nhìn thấy một vật rất to đang đuổi theo chúng nó. Một con cá mập!
“KHAYA! KHAYA!”
Khaya giật mình mở mắt khi nghe thấy tiếng của mẹ. Nó thở phào nhẹ nhõm vì tưởng mình suýt bị cá mập ăn thịt. Nhưng nó chỉ nhẹ nhõm được vài giây. Vừa dụi mắt để tỉnh ngủ xong, nó nhìn thấy một cảnh tượng còn đáng sợ hơn nghìn lần. Nó và cả Sapi đang nằm ngổn ngang trên mặt đất. Mê Linh Mộc, thần bảo hộ và cũng là nơi sum họp của Sapi, đã bị gãy làm đôi, khiến nhà cửa đổ sụp, vỡ vụn. Vô số gương mặt quen thuộc đang mắc kẹt dưới những thanh gỗ lớn. Ai “may mắn” hơn thì cũng bầm dập toàn thân, vừa bởi ngã từ trên cao xuống, vừa do chân người dẫm lên. Sapi yên bình của nó bỗng chốc náo loạn và hoảng hốt chẳng khác gì thế giới con người.
Rồi sau cơn hoàng hồn, dưới lời trấn an và chỉ đạo của thầy Sene, mọi người dần lấy lại bình tĩnh. Chị Tra Mai cùng những thanh niên khỏe mạnh đang hỗ trợ nhau cứu những nạn nhân đang bị vùi dưới đống đổ nát. Ai còn sức thì chống lại những thanh gỗ, xây thành nơi trú ẩn tạm thời cho người già và trẻ con. Những vết trầy xước trên người khiến từng bước đi của nó đau nhói, nhưng Khaya vẫn cố chạy đến nơi trú ẩn, vừa dáo dác nhìn quanh tìm bố mẹ. Mắt vẫn còn mờ mờ, lại thêm những bàn chân con người dẫm đạp nên cứ được một lúc, nó lại bị đẩy ra xa.
“KHAYA!”
Một bàn tay bám lấy vai nó từ đằng sau. Đó là cha nó. Trên tay kia, ông đang bế 2 đứa trẻ con đến nơi trú ẩn. Thế giới ở Sapi là như thế – người ta cứu giúp bất cứ ai có thể, không ưu tiên quan hệ máu mủ hay ruột thịt. Ở Sapi, tất cả là một gia đình.
“Khaya, Sapi đã bị con người lén lút tấn công. Chúng ta không còn nhà cửa nữa rồi!”
“Thế còn mẹ – mẹ đâu rồi hả cha?”
“Cha không biết. Cha đã gọi khắp nơi nhưng không nghe thấy tiếng mẹ con trả lời.”
“Cha để con đi tìm mẹ!”
Giọng Khaya như vỡ ra, nó quay người định chạy đi, nhưng bàn tay rắn chắc của cha giữ nó lại.
“Không cần, Khaya! Cha tin chắc mẹ con đang được giúp đỡ!”
Rồi cha của Khaya cúi xuống bế thêm một em bé nữa, vừa chạy vừa nói với nó.
“Khaya, nghe đây! Sapi chúng ta luôn ở cạnh nhau dưới bất kỳ tai họa nào, nhưng con không còn bé để chạy trốn khó khăn nữa. Cha biết con chưa đủ lớn để dự lễ Biệt hành, nhưng nhân tai họa này, con hãy nương theo gió mà phiêu lưu thật xa đi!”
Lễ Biệt hành là lễ hội trưởng thành của Sapi. Hàng năm, mỗi dịp thu về, những thanh niên trẻ tuổi sẽ khoác lên mình một chiếc áo giáp vàng, chia tay bạn bè và gia đình ở Sapi và đáp xuống mặt đất để bắt đầu một chuyến chu du thiên hạ. Mùa thu năm sau mới đến lượt của Khaya.
“Không! Con muốn ở đây với cha mẹ!” Sau vài giây sững sờ, Khaya mới yếu ớt phản đối lời của bố.
“Khaya, con đã muốn dự lễ Biệt hành từ khi con còn bé xíu. Con luôn chăm chú lắng nghe câu chuyện của mọi người. Con đọc rất nhiều sách du hành. Cha biết con hào hứng thế nào. Bây giờ con muốn bỏ dở ước mơ của mình vì một nỗi sợ hãi tạm bợ – có đáng hay không?”
Khaya mếu máo, không nói được nên lời. Nó bám chặt lấy tay cha.
“Khaya, cha và mẹ đã dạy con nhiều điều để có thể sống sốt ở thế giới loài người, nhưng không có bài học nào thấm thía bằng trải nghiệm cả. Con còn nhớ, chỉ nhờ quan sát con người dưới mặt đất mà con đã biết chơi cờ rất hay không? Ở Sapi, con có thể nhìn thấy một góc chợ hay một ván cờ, nhưng bước ra khỏi đây, sẽ còn nhiều con đường và những bài học hay để con khám phá!”
“Khaya! Cha mẹ và mọi người sẽ ổn thôi. Loài người có thể mạnh, nhưng Sapi chúng ta có sự đoàn kết. Chúng ta nghĩ cho nhau. Hãy tin cha!”
Cha của Khaya là một thầy giáo. Ông không bao giờ to tiếng, nhưng từng lời ông nói ra luôn dõng dạc và trầm ấm khiến Khaya luôn tin tưởng ông tuyệt đối. Nó nín khóc, mặc dù toàn thân vẫn run rẩy. Ông biết, ông đã thuyết phục được Khaya.
Ông mỉm cười, giơ tay vẫy một chị gió thoảng ngang qua.
“Khaya, đây là Ze. Hãy bám lấy tay của chị ấy và cùng nhau đi khắp thế gian.”
Ze có một vẻ đẹp dịu dàng, nhưng riêng đôi mắt lại rất sáng và cương trực. Ze chìa tay ra cho Khaya.
“Xin chào, Khaya! Cha em đã kể cho ta nhiều câu chuyện về em. Em có vẻ như là người bạn đồng hành ta cần. Em đã sẵn sàng đi cùng ta chưa?”
Khaya quay sang nhìn cha, rồi lại nhìn chị Ze. Mọi chuyện xảy ra quá nhanh, nó vẫn chưa “sẵn sàng” cho bất cứ điều gì. Mọi điều nó học qua sách vở bỗng dưng rối loạn hết. Nó đã hẹn bạn bè ngày mai chơi đuổi bắt. Nó còn phải tham gia dàn hợp xướng vào cuối tuần. Nó cần một năm nữa để lớn.
“Khaya, cha biết con còn một năm nữa. Nhưng chỉ thử thách mới viết nên được những câu chuyện hay. Cha mẹ không phải lúc nào cũng có thể ở bên con. Con rồi sẽ cần đến sự giúp đỡ của những người khác. Chị Ze sẽ bảo vệ và dạy dỗ con!”
“Khaya, em có bao giờ nhìn thấy cá dưới biển và thuyền trên sông chưa? Chị hứa rằng nó đẹp hơn bất kỳ trang sách nào em đã đọc!”
Có một tia sáng vụt qua đôi mắt còn đỏ hoe và ngần ngừ của Khaya. Nó nhớ lại giấc mơ của mình, nhớ rằng nó đã đùa vui như thế nào. Nó cắn môi khi nghĩ đến những ngôi sao rực rỡ và những chiếc đuôi cá thướt tha. Nó sẽ được bay, và được bơi, chứ không phải “giả vờ” huơ huơ tay mỗi lần gió qua nữa.
Tay nó vẫn níu chặt lấy tay cha, nhưng đã chịu để cha đặt tay vào bàn tay của chị Ze. Cho đến lúc nó đã chịu ngồi yên, ông vẫn nhìn nó với ánh mắt đầy quả quyết.
“Khaya, cha mẹ và mọi người sẽ cầu phúc cho con. Và vài năm nữa, chúng ta sẽ vẫn ở đây, đợi con về để kể những câu chuyện thật hay.”
Khaya chỉ còn biết ôm chào cha, và gửi lời đến mẹ. Giữa đám đông hỗn loạn, nó không còn tâm trí để chào tất cả mọi người. Cha ôm Khaya thật chặt cho đến khi ông thấy nó đã hoàn toàn nín khóc.
Ze vừa nhấc bổng Khaya khỏi mặt đất là cha của Khaya lại cặm cụi đưa những đứa trẻ đến nơi an toàn. Ông chỉ dừng lại khi một chiếc xe tải màu xanh trờ tới, sau đuôi nó là một cái miệng đang ngoác ra. Ông quay lại nhìn Khaya và Ze, đã khuất khỏi tầm mắt, mỉm cười và nói với chính mình.
“Khaya, tạm biệt!”
* Giải thích tên nhân vật
Khaya, Sene: nguồn gốc từ Khaya senegalensis, danh pháp hai phần của cây xà cừ
Sapi: nguồn gốc từ Sapindales, bộ của cây xà cừ
Tra Mai: nguồn gốc từ Trachephyta, ngành của cây xà cừ
Mê Linh Mộc: nguồn gốc từ Meliaceae, họ của cây xà cừ
Ze: nguồn gốc từ Zephyr, nữ thần gió mát trong thần thoại Hy Lạp
vinyls and tales 